Zingen genereert trillingen die problemen ontsluiten en een verbinding maken met jezelf en anderen.
Van voorouderlijke gezangen tot de huidige klanktherapiepraktijken en de slaapliedjes die we voor onze kinderen zingen, de stem speelt een fundamentele rol in genezings-, verbindings- en leerprocessen. “Dankzij de stem kunnen we hardop huilen of in lachen uitbarsten. Onze stem bevindt zich precies tussen ons hoofd en ons hart, we kunnen ons niet tussen die twee bewegen zonder tol te betalen”, zegt Eugenia Castro, logopedist aan het USC Keck Medical Center Voice Center in Los Angeles en hoogleraar aan de opleiding logopedie aan de California State University Los Angeles (CalStateLA).
Ze heeft het over het nauwe verband tussen emoties en stem en zegt dat we ons dit verband vaak niet realiseren totdat we op het punt komen dat we het vermogen verliezen om uit te drukken wat we voelen, omdat bijvoorbeeld onze stembanden beschadigd zijn. Hij zegt dat het heel gewoon is dat mensen in de spreekkamer huilen als ze beginnen met het deblokkeren van stemproblemen door middel van heel eenvoudige oefeningen.
De weg naar genezing, benadrukt Castro, omvat altijd het inschakelen van de geest en de gevoelens. Het is niet voor niets dat we in stressvolle situaties of wanneer we in nood verkeren vaak zeggen dat we een brok in onze keel hebben. Dit gevoel van een brok is natuurlijk, gezien de verbinding tussen het strottenhoofd en het zenuwstelsel en de primaire functie van het strottenhoofd, die niet in de eerste plaats te maken heeft met het produceren van een stem: “Het strottenhoofd is gerelateerd aan de ademhaling, het beschermt de luchtwegen en bepaalt wat er de longen in gaat en wat niet: in feite is het zuurstof, leven of dood, en dat is waar je ziet hoe primordiaal het is. Het gaat over het redden van ons leven en het staat in supercommunicatie met het zenuwstelsel.
Hoe genezen via de stem? Castro benadrukt dat het van fundamenteel belang is om naar onszelf te kunnen luisteren, om aandacht te schenken aan hoe we klinken, om ons af te vragen hoe we willen klinken, en van daaruit onszelf weer op te bouwen. “Ik denk dat de stem echt de weerspiegeling is van de ziel, niet van de ogen, zoals het gezegde luidt. Er gebeuren veel dingen met de stem: door naar ons te luisteren kan de ander een geslacht voorspellen, een lengte, een soort veiligheid of niet,” zegt ze. Ze zegt dat ze in de lessen vaak een oefening voorstelt waarbij de studenten een stem opzetten en zich voorstellen wie het zou kunnen zijn. “Het is een interessante oefening om met jezelf te doen: dat je stem weerspiegelt wie je bent, dat je kunt horen wie je bent in je eigen stem. Onszelf niet vertegenwoordigd zien door het geluid van onze eigen stem is erg ingewikkeld. We moeten niet vergeten dat we werken met het kanaal tussen het hoofd en het hart. Het is heel compromitterend voor degene die het doormaakt en voor degene die de dienst verleent en helpt om die stem te genezen,” voegt ze eraan toe.
Eugenia Castro benadrukt dat het fundamenteel is om naar jezelf te kunnen luisteren, jezelf af te vragen hoe je wilt klinken en van daaruit jezelf weer op te bouwenIstock
Julia Varela, zangeres, docente en zangcoach, wijst op het verband tussen stem en identiteit: “De stem is het geluid van het lichaam en alle lichamen zijn verschillend. Elk lichaam is uniek. De fysionomie, de ziel, de geest, zijn uniek en de stem vertegenwoordigt die uniciteit, die verankering in het wezen. Het is interessant omdat de stem iets heel alledaags is, maar tegelijkertijd heel diepgaand,” zegt hij.
Hij legt de talloze subtiele processen uit die nodig zijn om ons lichaam te laten vibreren en geluid te laten produceren. Het is een kwestie, zegt hij, van bepaalde spieren ontspannen, andere activeren en jezelf erdoorheen laten gaan zonder het geluid in te sluiten. Dit is waar het fysieke, emotionele en mentale elkaar kruisen om een balans te vinden die ons in staat stelt om te vibreren, te klinken en de reflectie van de ziel uit te drukken .
Als een kom
Wanneer Varela het heeft over stemtechniek, is hij heel duidelijk en wijst hij erop dat geluid wordt geproduceerd wanneer de stembanden, die zich in het strottenhoofd bevinden, samenkomen en vibreren. Het geluid dat door die trilling wordt gegenereerd zet uit waar er ruimte is en komt naar buiten via de mond of de neus. Het is moeilijk om het fysieke van het emotionele te scheiden, legt hij uit. “We vibreren, letterlijk, zoals een schaal vibreert, en die vibratie genereert sensaties in het lichaam. Het lichaam is altijd lichaam en ziel. Deze fysieke sensatie van het trillen genereert veel gevoelens. Zingen activeert een deel van de hersenen dat met emoties te maken heeft, en er zijn veel wetenschappelijke studies die dit aantonen en de toestanden die vibratie in de hersenen opwekt. Als we daaraan toevoegen dat we dingen voelen door de melodie die we uitdrukken, wordt dit duidelijk versterkt,” legt hij uit. Artistieke, creatieve expressie is geen onbelangrijk aspect volgens Varela, maar is fundamenteel voor het leven, om te leven en onszelf te kennen, aangezien het creatieve proces in alle mensen aanwezig is.
“Geluid is trilling, als je bijvoorbeeld de toon A zingt, zijn er 440 trillingen per seconde, en dat geluid stijgt op door het strottenhoofd en resoneert in delen van de schedel. Deze trillingen bewegen en laten de zachte delen en botten van je lichaam trillen. Als je het goed doet, je stem op de juiste manier plaatst, hoef je geen moeite te doen, je bent als een vat dat trilt en je kunt die trilling in je lichaam voelen, wat ook heel prettig is”, zegt Iara Español, zangeres, componiste, zangdocente en coördinator van workshops voor vocale ensembles. Hoe kunnen we niet denken dat deze 440 trillingen, of nog veel meer, afhankelijk van de noot, een oneindig aantal interne processen mobiliseren?
Als we het lichaam beschouwen als een trillend instrument, is het essentieel om het in al zijn aspecten te beschouwen: “Ons lichaam is een bewust lichaam, het is het enige levende instrument, het enige dat zichzelf bespeelt, en tegelijkertijd kunnen we de interne mechanica om geluid te genereren niet zien,” zegt Varela. Er is dus een proces van fysieke zelfkennis nodig, van emotionele of spirituele bevrijding, en het vereist ook een plasticiteit van de geest om zichzelf waar te nemen, om zeer kleine spieren te detecteren en om de focus op zeer specifieke ruimtes te leggen.
Varela legt uit dat je bij het zingen veel microbewegingen moet maken, van het strottenhoofd tot de bekkenbodem, via het zachte gehemelte, de tong, de wangen, de nek, de hals en de wervelkolom.
“Natuurlijk gaat het dan ook om de emoties, zelfs vanuit fysiek oogpunt: als de buik, de nek of de kaak gespannen zijn, is het geluid niet vrij in het lichaam om zich uit te breiden,” voegt ze eraan toe.
Iara Español herinnert zich het exacte moment waarop ze besloot om te gaan zingen: het was tijdens een pauze op school toen, terwijl ze het lied Englishman in New York neuriede, een klasgenoot van achteren meedeed en een tweede stem liet horen. “Ik weet nog dat ik daar helemaal weg van was. Ik begon met haar mee te zingen, toen gaven ze me een gitaar en begon ik te spelen en te componeren; dat was een heel belangrijk expressiemiddel in mijn adolescentie,” zegt hij. Vandaag de dag, zegt ze, heeft haar toewijding aan het lesgeven te maken met het terugwinnen van iets dat van ons is: “Velen komen naar de les omdat hun therapeut het voorstelde, en misschien schamen ze zich of zit hun stem verstopt, en als je een beetje graaft zie je dat er veel onderdrukkingen zijn die zich daar manifesteren, mensen die te horen kregen ‘nee, dat kun je niet’. Drummen en zingen is iets wat we allemaal kunnen, het is onderdeel van onze evolutionaire erfenis. Sommigen van ons moeten misschien meer werk doen om het te verfijnen, maar het is iets dat ons allemaal eigen is,” zegt ze.
Naast de individuele lessen biedt Iara Español een vocaal ensembleworkshop aan waarin de groep nieuwe uitdagingen aangaat en nieuwe dingen leert. “Vaak vinden mensen het moeilijk om naar anderen te luisteren, en het is heel belangrijk om te luisteren naar de tijden van anderen, hun moeilijkheden. Leren geduld te hebben, geduldig te zijn, niet proberen op te geven om niet vervelend te zijn. Hetzelfde gebeurt met angst, om jezelf ritmisch in een lied te plaatsen moet je in staat zijn om te luisteren, je moet in staat zijn om angst te stoppen en te kalmeren”.
Het openen van ontmoetingsplaatsen voor samenleven en delen door middel van artistieke en speelse expressie is erg belangrijk, zegt Español, vooral in tijden waarin we allemaal gewend lijken te zijn aan een soort van: “wat ik nodig heb, heb ik nu nodig”. De ensembles stellen andere tijden en modaliteiten voor. Ze moedigen mensen ook aan om elkaar te helpen. Ze zegt: “Degenen die meer verlegen zijn, voelen zich begeleid en kunnen loslaten. Aan de andere kant helpt het om iemand een geluid te zien maken dat verder gaat dan wat ogenschijnlijk vanzelfsprekend is, om vooroordelen af te breken en de geest en ziel te openen om te creëren”.
Als je zingt, kom je in een staat waarin er geen tijd en ruimte is, het is het hier en nu. “Als je het met iemand anders doet, geeft dat je een diepere band die je niet met andere mensen hebt. Misschien ben je geen vrienden met mensen met wie je een muzikale band hebt, maar je deelt een intimiteit, een band”, besluit Iara.
