Biodiversiteit in gevaar: hoe samenwerking tussen dierentuinen en gemeenschappen helpt om bedreigde diersoorten te redden

De gerenommeerde wetenschapper Kira Mileham legde aan Infobae het belang uit van een netwerk om lokale kennis en acties te bundelen. Hoe het uitsterven van unieke dieren en planten te voorkomen

We weten hoe we soorten kunnen redden. We hebben de middelen, we hebben de kennis, maar we moeten samenwerken.” Dit zegt Kira Mileham, een gerenommeerde wetenschapper die gespecialiseerd is in het behoud van soorten door middel van effectieve strategieën en samenwerkingsverbanden.

De Centers for Species Survival (CSS) zijn een strategisch initiatief van de Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN) die traditionele benaderingen van natuurbehoud revolutioneren door middel van wereldwijde allianties en op wetenschap gebaseerde plannen.

Zoals Dr. Mileham, Global Director of Strategic Alliances van de (SSC), aan Infobae uitlegde, onderscheiden deze centra zich door hun vermogen om lokale en internationale inspanningen te coördineren om met uitsterven bedreigde soorten te redden. Momenteel zijn er 35 centra in 21 landen, die een netwerk van meer dan 10.000 deskundigen in 186 landen vormen.

Argentinië neemt een strategische plaats in binnen het wereldwijde netwerk vanwege zijn grote biodiversiteit en de aanwezigheid van endemische soorten. Een van de meest urgente gevallen is het omkeren van de kritieke situatie van de kikker van Laguna Blanca.

Argentinië is vanwege zijn biodiversiteit van cruciaal belang voor het behoud van de biodiversiteit, met opmerkelijke projecten zoals dat van de kikker van Laguna Blanca

Daarom moet er een analyse worden gemaakt van de toestand en bedreigingen van de soorten en moeten er maatregelen worden genomen op nationaal en lokaal niveau. Door samenwerking tussen verschillende actoren kunnen ervaringen worden uitgewisseld, lessen worden getrokken uit successen en fouten, en kunnen beste praktijken worden overgenomen.

Wat zijn Centra voor het Overleven van Soorten?

De CSS zijn samenwerkingsverbanden tussen de IUCN, haar Commissie voor het voortbestaan van soorten en toonaangevende organisaties op het gebied van natuurbehoud, zoals dierentuinen, botanische tuinen, aquaria en onderzoekscentra. Deze organisaties fungeren als operationele knooppunten en leveren technisch personeel, logistieke middelen en contacten met de lokale gemeenschap.

Wat hen onderscheidt van conventionele ngo’s is hun strategische en wetenschappelijke aanpak. Terwijl veel organisaties meerdere projecten tegelijkertijd uitvoeren, beginnen CSS met het uitvoeren van risicobeoordelingen, het opstellen van specifieke herstelplannen en vervolgens concrete acties.

Het verdwijnen van kritieke soorten kan onherstelbare verliezen veroorzaken voor ecosystemen, landbouw en potentiële medicinale toepassingen (illustratieve afbeelding Infobae).

De centra geven leiding aan de wetenschap, stellen plannen op en voeren herstelprogramma’s uit, ze voeren niet alleen acties uit in het veld”, aldus de heer. Het werk van de CSS is gebaseerd op internationale instrumenten zoals de Rode Lijst van de IUCN, die wordt gebruikt om het bedreigingsniveau van een soort te beoordelen. Nadat een soort is gecategoriseerd, wordt een strategie ontworpen die is aangepast aan de context.

Naast de wetenschap fungeren de centra als verbindingspunten tussen specialisten, gemeenschappen, overheden en organisaties. “Geen enkele organisatie heeft alle antwoorden. Daarom stellen de centra experts in staat om vaardigheden, ervaringen en modellen die elders in de wereld hebben gewerkt, te delen”, legde hij uit.

Een brug tussen lokaal en mondiaal

De centra verbinden ook het werk in situ (in de natuurlijke omgeving) met het werk ex situ (onder menselijke zorg), waardoor kennis, middelen en capaciteiten worden uitgewisseld. “Er is een uitwisseling van expertise tussen degenen die soorten verzorgen in dierentuinen of botanische tuinen en degenen die in natuurlijke habitats werken. Dit vergroot de impact en maakt een meer strategische instandhouding mogelijk”, benadrukt Mileham.

Kira Mileham, wereldwijd directeur Strategische Partnerschappen van de Commissie voor het Overleven van Soorten (SSC) van de IUCN

Dit wereldwijde netwerk past zich aan elk gebied aan en combineert institutionele prioriteiten, lokale capaciteiten en specifieke bedreigingen. “Projecten kunnen worden geïnitieerd door overheden, lokale ngo’s, groepen specialisten of rechtstreeks vanuit het centrum, afhankelijk van de middelen, vaardigheden en urgentie”, legt ze uit.

Concrete voorbeelden in Argentinië

Een van de opvallende projecten in Argentinië is de samenwerking met de Fundación Temaikèn en het Argentijnse Centrum voor Soortenoverleving om de kritieke situatie van de kikker van Laguna Blanca te keren, in samenwerking met de wereldwijde groep van amfibieënexperts.

Het zou absurd zijn te denken dat een stichting in haar eentje kan werken, terwijl ze kan beschikken over een wereldwijd netwerk van deskundigen die kunnen helpen het project van de grond te krijgen”, waarschuwde Mileham.

Een ander voorbeeld is dat van de endemische plantensoorten in de provincie Misiones. In samenwerking met de groep specialisten in gematigde planten in Zuid-Amerika werden 16 bedreigde soorten geïdentificeerd die niet op de Rode Lijst stonden, en werd een proces gestart om ze te evalueren en te beschermen.

Samenwerking tussen dierentuinen, botanische tuinen en lokale specialisten vergroot de impact van instandhoudingsstrategieën

“Dankzij de samenwerking met lokale overheden, strijdkrachten, het maatschappelijk middenveld en specialisten kon een strategie worden ontwikkeld voor het behoud van soorten die voorheen nog niet eens waren onderzocht”, aldus de wereldwijde directeur strategische partnerschappen van de Species Survival Commission (SSC) van de IUCN.

Ze voegde hieraan toe: “Er zijn veel soorten die alleen in Argentinië voorkomen. Als we de Patagonische kikker, de slak of de gele kardinaal, die alleen in Argentinië voorkomen, verliezen, verliezen we een wereldwijd unieke soort.” De specialist waarschuwde voor de onherstelbare gevolgen van dit verlies, niet alleen voor het ecosysteem, maar ook voor mogelijke farmaceutische, agrarische of economische toepassingen.

Wat staat er op het spel: bedreigingen, communicatie en urgentie

Hoewel er mechanismen en technische kennis bestaan, worden de uitdagingen op het gebied van natuurbehoud nog vergroot door de sociale, politieke en economische context. De druk op ecosystemen wordt gecombineerd met de moeilijkheid om het onderwerp op de publieke agenda te krijgen.

Het internationale netwerk van CSS telt 35 centra in 21 landen en omvat meer dan 10.000 deskundigen in 186 landen.

“Het redden van soorten is mogelijk, maar gemeenschappen hebben veel prioriteiten: economie, gezondheid, onderwijs. Het is erg moeilijk om regeringen of donoren ervan te overtuigen dat dit ook urgent is”, zei ze.

Communicatie is volgens Mileham een belangrijk instrument, maar nog onvoldoende. “Er moet nu actie worden ondernomen, ook al is het effect pas op lange termijn zichtbaar. Het probleem is hoe je dat uitlegt in een context waar alles wordt afgemeten aan onmiddellijke resultaten”, zei ze.

Naast de ecologische waarde benadrukte de deskundige dat elke soort implicaties kan hebben die nog onbekend zijn. “We weten niet hoeveel we verliezen als een soort verdwijnt. Sommige soorten zijn essentieel voor schoon water of voor de landbouw. Andere hadden nuttig kunnen zijn voor de geneeskunde. En vaak zullen we dat nooit weten”, zei ze.