Je hebt ze vast wel eens gezien tijdens een autorit, een wandeling in de natuur of in de buurt van een vliegveld. Het zijn fel oranje of rode bollen die aan de hoogste draden van hoogspanningskabels hangen. Ze zien er misschien uit als een ondoorgrondelijk stuk elektrische apparatuur, maar de werkelijkheid is veel eenvoudiger.
Ze dienen om levens te redden. Deze bollen zijn geen elektrisch onderdeel, maar hebben een eenvoudige functie die wordt geregeld door internationale luchtvaartvoorschriften. Ze hebben niets te maken met het beheren van de elektriciteit die door de kabels stroomt. Hun missie is om gezien te worden.
Signaalbakens. De technische naam van deze bollen is bolvormige visuele markeringsbakens of bakenbollen, voor onze vrienden. Hun doel is om de aanwezigheid van hoogspanningskabels aan te geven aan piloten van vliegtuigen die op lage hoogte vliegen: helikopters, lichte vliegtuigen, sproeivliegtuigen of hulpdiensten, heteluchtballonnen…
Bij slecht zicht, in het licht van de dageraad of de schemering, of gewoon omdat de kabels zelf zo dun zijn, kan een hoogspanningslijn praktisch onzichtbaar worden tegen de achtergrond van de grond of de lucht, wat een catastrofaal risico op botsingen inhoudt. De bollen, met hun felle kleuren en aanzienlijke afmetingen, doorbreken de camouflage van de hoogspanningslijn en waarschuwen piloten voor een obstakel dat een dodelijke val zou kunnen zijn.
Ze worden gereguleerd door de burgerluchtvaart. De installatie ervan is verplicht in gebieden met een speciaal risico volgens de burgerluchtvaartvoorschriften van elk land, die op hun beurt meestal de richtlijnen van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) volgen. Daarom zijn ze meestal redelijk gestandaardiseerd.
Ze worden aangetroffen in de buurt van luchthavens en helihavens, bij het oversteken van grote valleien of rivieren, in bergachtige gebieden waar vliegtuigen onder de top kunnen vliegen en boven grote watermassa’s, zoals meren of stuwmeren.
Ze zijn niet klein. Hun diameter is meestal minimaal 60 cm, hoewel ze tot 90 cm groot kunnen zijn. Ze zijn gemaakt van lichtgewicht materialen die zeer goed bestand zijn tegen UV-degradatie, zoals glasvezelversterkt polyester of hogedichtheidspolyethyleen. Ze wegen ongeveer 5 tot 7 kilo.
De meest voorkomende kleur is luchtvaartoranje, maar wit en rood worden ook gebruikt, soms afwisselend, om de zichtbaarheid te maximaliseren in verschillende lichtomstandigheden en tegen verschillende achtergronden, zoals een besneeuwd veld of een bewolkte hemel. De afstand tussen de bollen is meestal niet meer dan 60 meter, maar kan worden teruggebracht tot 30 meter in kritieke gebieden zoals de buurt van een landingsbaan.
De secundaire functie. Hoewel hun primaire doel de veiligheid van de luchtvaart is, hebben deze bollen een tweede ecologische functie: de bescherming van vogels. Vogelaanvaringen met hoogspanningslijnen zijn een belangrijke oorzaak van onnatuurlijke sterfte voor veel soorten, vooral voor grote, snelvliegende vogels zoals kraanvogels, ooievaars of roofvogels.
Net als voor een piloot is een dunne draad bijna niet waarneembaar voor een vogel in volle trekvlucht. De gekleurde bakens werken als een visueel afschrikmiddel om vogels te helpen het obstakel te herkennen en hun koers te wijzigen. In feite zijn er op dit gebied meer specifieke en vaak aanvullende apparaten ontstaan, die bekend staan als vogelvluchtomleiders of vogelvluchtomleiders.
