Het nieuws kwam als een sterk symbool van de Europese reis van Bulgarije: Brussel heeft officieel groen licht gegeven voor de toetreding van het land tot de eurozone. Na jarenlang wachten en veel economische inspanningen is de officiële toetreding gepland voor 1 januari 2026. Deze aankondiging zorgt al voor veel ophef in Bulgarije, tussen economische verwachtingen, angst onder de bevolking en hectische voorbereidingen door de regering. Wat staat dit nog steeds door armoede getekende land te wachten en wat zijn de volgende stappen op weg naar de euro?
Waarom krijgt Bulgarije nu toestemming om toe te treden tot de eurozone?
De weg naar de eenheidsmunt was niet eenvoudig voor Sofia. Bulgarije moest namelijk vier strenge criteria voldoen die waren vastgesteld door de Europese Commissie en de ECB (Europese Centrale Bank). Daaronder vallen een beheersbare inflatie, een beperkte overheidstekort en een stabiele wisselkoers die al meer dan twintig jaar gekoppeld is aan de euro.
Dankzij een strikt begrotingsbeleid heeft Bulgarije momenteel een inflatie van 2,7 %, wat aanzienlijk lager is dan veel van zijn Europese buurlanden. Ook de schuldquote blijft met slechts 24 % opmerkelijk laag. Deze economische prestaties, die in Brussel worden geprezen, hebben een essentiële rol gespeeld in het besluit om eindelijk groen licht te geven aan Sofia. Het laatste woord is over enkele weken aan de 27 lidstaten, die bijeenkomen om de toetreding formeel goed te keuren.
De criteria zijn vervuld: succes of hindernisrace?
Voordat Sofia goedkeuring kreeg, moest het zich voor alle Europese instanties bewijzen. In haar jaarlijkse verslagen wees de Europese Commissie op bepaalde tekortkomingen, maar de politieke wil van Bulgarije is uiteindelijk nooit afgenomen.
Door de aanbevelingen van Brussel nauwgezet op te volgen, heeft het land de stabiliteit van zijn nationale munteenheid, de lev, geconsolideerd, die sinds 1999 zonder noemenswaardige incidenten “flirt” met de euro. Volgens veel waarnemers onderscheidt deze begrotings- en monetaire discipline Bulgarije van verschillende kandidaat-lidstaten, zoals Polen en Hongarije, die weliswaar lid zijn van de EU, maar hun monetaire overgang voor onbepaalde tijd uitstellen.
Inflatie onder controle
Van alle opgelegde criteria vormde inflatiebeheersing een enorme hindernis. Het was noodzakelijk om binnen een door Brussel toegestane smalle bandbreedte te blijven, wat Sofia met veel inspanningen is gelukt. De prijzen werden nauwlettend in de gaten gehouden en zijn niet zo sterk gestegen als in sommige landen die in het verleden een abrupte monetaire overgang hebben doorgemaakt.
Dit resultaat is deels te danken aan het restrictieve beleid dat is gevoerd om elke vorm van ontsporing te voorkomen, zelfs als dat ten koste ging van bepaalde sociale en overheidsuitgaven. Deze keuze voor begrotingsdiscipline leidt soms tot interne discussies, omdat ze ook gevolgen heeft voor het dagelijks leven van de minder welgestelden. De geleidelijke afschaffing van milieumaatregelen die het autoverkeer beïnvloeden, zoals de recente afschaffing van de ZFE’s in Frankrijk, illustreert hoe bepaalde economische of regelgevende veranderingen uiteenlopende gevolgen kunnen hebben voor de bevolking.
Stabiele munt en beheersbare schuld
Al meer dan twintig jaar is de Bulgaarse munt, de lev, vrijwel volledig gekoppeld aan de euro. Een erkende prestatie, die volgens de ECB blijk geeft van ernst. Ondanks de regionale en mondiale volatiliteit is Bulgarije nooit van zijn koers afgeweken, wat investeerders en partners geruststelt.
Wat de overheidsfinanciën betreft, biedt de lage staatsschuld van het land – amper 24 % van het bbp – een extra argument tegenover de strenge eisen van de Europese instellingen. Dit cijfer staat in schril contrast met dat van een aantal historische lidstaten, die vaak met een veel hogere schuld kampen. Wat het beheer van de infrastructuur en de mobiliteit in andere Europese landen betreft, toont de kwestie van de verhoging en vervolgens de terugkeer naar soepelere snelheidsbeperkingen, zoals de afschaffing van de snelheidsbeperking van 80 km/u in Frankrijk, aan dat de aanpassing aan wetswijzigingen ook een technische en sociale uitdaging kan vormen.
Tussen officieel enthousiasme en protest van de bevolking: hoe wordt de eenheidsmunt onthaald?
De aankondiging van de aanstaande overgang naar de euro wordt niet door iedereen in de bevolking toegejuicht. Volgens de Eurobarometer staat 51 % van de Bulgaren afwijzend tegenover de komst van de eenheidsmunt, voornamelijk uit vrees voor een sterke stijging van de prijzen, zoals bij eerdere uitbreidingsgolven elders is gebeurd.
De dagelijkse taferelen in Sofia en andere grote steden zetten de toon: demonstraties, spandoeken en alarmerende toespraken bepalen nu het debat. Een deel van de politieke klasse sluit zich aan bij deze bezorgdheid, waaronder president Roemen Radev, een fervent voorstander van een referendum, dat voorlopig echter nog op zich laat wachten.
Waarom die angst voor een prijsstijging?
Velen herinneren zich nog de ervaringen in Slowakije, Slovenië en de Baltische staten. Vaak ging de invoering van de euro gepaard met een algemene stijging van de prijzen, met name voor consumptiegoederen. De angst voor een plotselinge erosie van de koopkracht is dan ook logisch voor veel Bulgaren, die al te lijden hebben onder de moeilijke economische omstandigheden.
Om de bevolking gerust te stellen, komen de autoriteiten met tal van maatregelen en verzekeren ze dat er specifieke regelingen zullen worden genomen om de gevolgen van de monetaire afronding voor het dagelijks leven te beperken. In hun officiële mededelingen verwijzen ze naar concrete voorbeelden uit de laatste toetredingen tot de eurozone, maar in verschillende geledingen van de Bulgaarse samenleving blijft het wantrouwen groot.
