Maar waar zijn ze van gemaakt? Van materie, van atomen die samenklonteren wanneer de damp de juiste tijd en plaats in de lucht vindt. Het is een bekend klinkend proces, de natuur die op eigen houtje werkt, zonder tussenkomst van de mens.
Wat niemand had verwacht, is dat op Antarctica ook dierlijke uitwerpselen deel uitmaken van het proces. Het is de uitwerpselen van een zeevogel die ongewild helpt bij het vormen van wolken. Zijn aanwezigheid is cruciaal om ervoor te zorgen dat de lucht niet leeg blijft.
Uitwerpselen van dieren blijken wolken op Antarctica te voeden
Onderzoek gepubliceerd in Communications Earth & Environment en geleid door Matthew Boyer heeft bijgedragen aan het documenteren van deze onverwachte ontdekking: de rol van pinguïn guano bij wolkenvorming boven Antarctica.
Het team installeerde zich in de buurt van Marambio Base op Seymour Island en begon luchtstalen te verzamelen tijdens de australe zomer. Wat ze ontdekten was dat wanneer er wind waaide vanuit een nabijgelegen kolonie van ongeveer 60.000 pinguïns, de ammoniakconcentraties in de lucht omhoog schoten naar niveaus die nog nooit eerder waren gemeten in die regio.
Deze ammoniak is rechtstreeks afkomstig van guano. Als pinguïns zich voeden met krill en vis, produceren ze stikstofrijke uitwerpselen die vervolgens worden afgebroken tot gassen zoals ammoniak en dimethylamine.
Wanneer deze verbindingen zich mengen met de zwaveldampen die worden uitgestoten door het fytoplankton in de zee, vormen ze deeltjes die fungeren als condensatiekernen. Dit is waar waterdruppels samenklonteren en wolken vormen.
Bovendien stopt dit proces niet wanneer de dieren migreren, maar gaat het nog weken door nadat de kolonie is vertrokken. De grond, gedrenkt in guano, fungeerde als een constante verspreider.
Wat betekent deze ontdekking voor de toekomst van het klimaat op Antarctica?
Hoewel het feit dat Antarctische wolken gedeeltelijk worden gevormd door pinguïn poep fascinerend is, is het de mogelijkheid dat dit mechanisme het klimaat kan beïnvloeden dat wetenschappers op hun hoede heeft.
Wolken die zonlicht reflecteren kunnen helpen om het ijs op Antarctica koud te houden en zo het smelten ervan te vertragen. Maar als ze van hoogte of dichtheid veranderen, kunnen ze warmte vasthouden. In dat geval zou het effect net het tegenovergestelde zijn.
Als de pinguïnpopulaties blijven afnemen, zal de ammoniakaanvoer ook afnemen. En daarmee ook de wolkenvorming in deze regio. Minder wolken, meer straling, meer ijssmelt… en minder pinguïns.
Sinds de jaren 1990 heeft het verlies van Antarctisch landijs 7,2 mm bijgedragen aan de stijging van het zeeniveau, een zorgwekkende trend die door de opwarming van de aarde nog toeneemt.
En met pinguïns zijn de resultaten niet zo bemoedigend, want er is massale sterfte gemeld, zoals die van 10.000 kuikens van de keizerspinguïns door het verlies van zee-ijs.
Uiteindelijk gaat het niet alleen om het beschermen van deze schattige dieren. Het gaat verder dan dat. Want zoiets simpels als poep heeft een impact die mensen nooit zouden kunnen evenaren.
