De zeebodem van Antarctica wordt op een stille en verontrustende manier veranderd. Internationale onderzoekers zijn erin geslaagd om voor het eerst de effecten van schepen die voor anker gaan in ongerepte ecosystemen in de Zuidelijke Oceaan op video vast te leggen. De beelden tonen fysieke sporen in de sedimenten en duidelijke schade aan zeekolonies waarvan het tientallen jaren kan duren voordat ze zich herstellen.
Het onderzoek, geleid door Matthew Mulrennan, gepubliceerd in Frontiers in Conservation Science en ondersteund door KOLOSSAL, documenteert aanzienlijke verstoring op 36 locaties in de buurt van het Antarctisch Schiereiland en South Georgia Island. Verbrijzelde vulkanische sponzen, groeven veroorzaakt door ankerkettingen en een opvallende afwezigheid van benthische biomassa zijn daar waargenomen. Voor de kust, waar ankers de bodem niet hebben geraakt, blijft het zeeleven actief.
Deze organismen, waaronder reuzensponzen die wel 15.000 jaar oud kunnen worden, spelen een cruciale rol in het ecosysteem: ze filteren water, leggen koolstof vast en bieden onderdak en voedsel voor talloze soorten, zoals Antarctische octopussen, zeesterren, bodemvissen en zeespinnen.
Het terugtrekken van het zee-ijs heeft nieuwe routes geopend voor toerisme, wetenschap en visserij. Hoewel Antarctica strenge beschermingsregels heeft, ontbreekt het aan effectieve regelgeving voor het ankeren. Het wetenschappelijke team heeft minstens 195 schepen geregistreerd die in gebieden tot 82,5 meter diep varen, hoewel het werkelijke aantal waarschijnlijk nog hoger ligt. Velen van hen doen dit voor toeristische doeleinden.
Een extreem langzaam herstel
“De geregistreerde schade was een bijna directe impact op drie reusachtige vulkaan sponzen, mogelijk de oudste dieren op de planeet,” zei Mulrennan in een persbericht. Hij benadrukte dat de effecten van de ankers net zo ernstig zijn als die veroorzaakt door sleepnetvisserij, een bedreiging die al algemeen bekend staat om zijn vernietigende vermogen op de oceaanbodem.
Marien geofysicus Sally Watson van het Nieuw-Zeelandse National Institute of Water and Atmospheric Research voegde hieraan toe: “De gevolgen van verankering worden onderschat en hebben te lang op zich laten wachten om te worden gedocumenteerd, vooral in kwetsbare ecosystemen zoals deze.
De onderzoekers waarschuwen dat Antarctische organismen langzaam groeien en lange levenscycli hebben, waardoor ze zich moeilijk kunnen herstellen. In tropische wateren kunnen ankermerken een decennium lang blijven bestaan; in poolgebieden kunnen de effecten veel langer duren. In sommige gevallen kan de schade vrijwel onomkeerbaar zijn.
De onderwaterbeelden van het onderzoeksteam laten duidelijk de dichotomie zien tussen plaatsen die door menselijk handelen zijn veranderd en plaatsen die hun natuurlijke rijkdom nog hebben behouden. In de woorden van de hoofdauteur: “Verankering is waarschijnlijk het meest over het hoofd geziene mariene beschermingsprobleem op wereldschaal: het is uit het oog, uit het hart”.
